رأی شماره 1553 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع: تعارض آراء برخی شعب دیوان عدالت اداری در خصوص مبنای محاسبه فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور کارمندان آموزش و پرورش
تاریخ دادنامه: 1397/7/3 شماره پرونده: 2002/97
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام‌کننده تعارض: تعدادی از مأموران اعزامی آموزش و پرورش به خارج از کشور
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: در خصوص دادخواستهای مشابه کارکنان وزارت آموزش و پرورش به‌خواسته الزام به پرداخت مابه‌التفاوت فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور بر اساس نرخ تسعیر یورو در روز پیدایش و رواج آن آراء قطعی متعارض زیر از سوی شعب دیوان عدالت اداری صادر شده است، بدین نحو که در آراء به رد شکایت، ملاک قرار گرفتن نرخ تسعیر ارز در تاریخ پیدایش یورو برای محاسبه فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور کارکنان مغایر قانون تشخیص داده نشده و رأی به رد شکایت صادر گردیده است و در مقابل در آراء به ورود شکایت با این استدلال که در محاسبه فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور کارکنان وزارت آموزش و پرورش لازم است نرخ تسعیر یورو در تاریخ پیدایش و رواج آن ملاک عمل قرار گیرد رأی صادر شده است.
گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبـه 3 بـدوی دیـوان عـدالت اداری در رسیـدگی بـه پرونده های شماره 94099809003012539409980900302061 با موضوع دادخواست آقایان محمدرضا حاذق و محمد امیدی به طرفیت وزارت آموزش و پرورش و به خواسته الزام به پرداخت فوق العاده اشتغال خارج از کشور بر اساس نرخ تسعیر یورو در روز پیدایش و رواج آن به موجب دادنامه های شماره 9509970900301082ـ1395/4/1، 9509970900302245 ـ 1395/10/5 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه نخست محل مأموریت شاکی جزو 19 کشور اروپایی نبوده است تا به تبع آن امکان پرداخت حقوق ارزی بر مبنای نرخ مورد ادعا (یورو) متصور باشد. دو دیگر مبنای پرداخت فوق العاده اشتغال خارج از کشور ماده 4 آیین نامه فوق العاده اشتغال خارج از کشور مستخدمان دولت موضوع بند ج ماده 38 قانون استخدام کشوری می باشد و الزامی به پرداخت با نرخ ارز تسعیر روز پیدایش و رواج وجود ندارد. سه دیگر بر اساس تبصره ذیل ماده 3 مصوبه شماره 23781 /ت 31427 ـ 1384/4/12 هیأت وزیران برای ارزهایی که پس از تاریخ یاد شده به وجود آمده اند ملاک محاسبه نسبت به آن با یکی از ارزهای معتبر در زمان پیدایش و رواج بر اساس اعلام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد که بانک مرکزی نیز طی نامه شماره 95/ 55646 ـ 1395/2/24 برابری دو واحد ارزی یورو و دلار در دو زمان پیدایش و رواج را اعلام نموده است لذا شکایت شاکی را غیروارد تشخیص و مستندا به مواد 10 و 11 و 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت شاکی صادر و اعلام می نماید. رأی صادر شده ظرف مهلت 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در محاکم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد .
در اثر تجدیدنظرخواهی از رأی شماره 9509970900301082 ـ 1395/4/1 شعبه 28 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 9609970956304139 ـ 1396/11/10 با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می کند:
با توجه به اوراق و محتویات پرونده نظربه اینکه برابر بند 5 مصوبه شماره 23781 /ت 31427 ـ 1384/4/21 هیأت وزیران که به عنوان تبصره ب ماده 3 آیین نامه فوق العاده اشتغال خارج از کشور مستخدمان دولت جمهوری اسلامی ایران در خصوص مأمور ثابت به مصوبه شماره 29920 ـ 1371/10/9 هیأت وزیران اضافه شده، نرخ تسعیر در روز پیدایش و رواج ملاک محاسبه و پرداخت فوق العاده اشتغال کارکنان ثابت در خارج از کشور می باشد و استعمال دو لفظ پیدایش و رواج در مصوبه مذکور مبین این است که اعمال نرخ تسعیر به نرخ روز پیدایش موافق حکم مصوبه نمی باشد بلکه استعمال دو لفظ در عبارت مصوبه ظهور در این دارد که می بایستی نرخ پیدایش و رواج توأماً مورد ملاک قرار گیرد. کما اینکه مدارک و استعلامات ارائه شده توسط تجدیدنظرخواه در مرحله شکایت بدوی و تجدیدنظر از جمله پاسخ معاونت حقوقی رئیس جمهور در پاسخ به استعلام مورخ 1386/4/2 وزارت امور خارجه (صفحات 4 و 5 پرونده) و نیز روش عملی وزارت امور خارجه برای کارکنان ثابت اعزامی.بر اساس نرخ زمان پیدایش ارز بوده و با توجه به مصوبه شماره 12311 /ت 19399هـ ـ1380/3/26 هیأت وزیران نحوه مأموریت کارکنان اعزامی دستگاههای دولتی به خارج از کشور بایستی بر اساس قانون مقررات تشکیلاتی، استخدامی، مالی و انضباطی وزارت امور خارجه انجام گیرد. از طرفی بانک مرکزی طبق نامه شماره 94/ 211263 ـ 1394/7/29 تاریخ پیدایش یورو مورخ 2002/1/1 میلادی بوده که در آن تاریخ نرخ تسعیر ارز یورو برابر 60/05 ریال بوده است. همچنین آنچه تجدیدنظرخوانده به عنوان استعلام از بانک مرکزی ارائه نموده صراحت اعلام نرخ تسعیر یورو بر اساس روز و رواج ندارد بلکه نامه مورخ 1394/7/29 است که نرخ تسعیر را بر اساس تاریخ رواج بیان می کند. نقض نامه اخیرالذکر هم ناظر به اعلام نرخ تسعیر یورو به میزان 60/05 ریال در دوره زمانی مأموریت تجدیدنظرخواه است که قاعدتاً بایستی ملاک محاسبه برای فوق العاده مأموریت وی قرار گیرد. در نتیجه با پذیرش تجدیدنظرخواهی تجدیدنظرخواه به تجویز ماده 71 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض دادنامه شماره 1082 ـ 1395/4/1 صادره از شعبه سوم بدوی حکم به ورود شکایت مطروحه و الزام خوانده به محاسبه فوق‌العاده خارج از کشور بر اساس نرخ رواج و پیدایش به صورت توأم صادر و اعلام می گردد. این رأی قطعی است.
ب: شعبه اول بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده های شماره 9409980900101670، 9409980900101462 و 9409980900101669 با موضوع دادخواست های آقایان داود کریمی‌علویجه ئی، محمد رضایی و محمود برزگر به طرفیت وزارت آموزش و پرورش و به خواسته الزام به پرداخت مابه التفاوت فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور بر اساس نرخ تسعیر یورو در روز پیدایش و رواج آن به موجب دادنامه های شماره 9509970900100606 ـ 1395/3/19، 9509970900100896 ـ 1395/5/3 و 9509970900100604 ـ 1395/3/19 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
با توجه به توضیحات مکتوب طرف شکایت بشرح لایحه دفاعیه واصله و با عنایت به مفاد سایر محتویات پرونده بالاخص مفاد جوابیه واصله که دلالت بر صحت اقدامات و تصمیمات مشتکی‌عنه داشته و بر همین اساس چون تخلفی از قوانین و مقررات ذیربط در این مورد مشهود نیست و ایراد موجهی از سوی شاکی به عملکرد آن مرجع وارد نگردیده است و خواسته مطروحه فوق‌الذکر بنا بر کیفیت موجود قابلیت تحقق را ندارد و الزام طرف شکایت به اجابت خواسته مزبور فاقد مبنای قانونی است، بنابراین به استناد مواد 10، 58 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1392 حکم به رد شکایت صادر و اعلام می گردد، این رأی وفق ماده 65 قانون اخیرالذکر ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان است.
در اثر تجدیدنظرخواهی از رأی شماره 606 ـ 1395/3/19، شعبه 14 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 9609970956400944 ـ 1396/5/1 رأی مذکور را تأیید کرده است.
همچنین در اثر تجدیدنظرخواهی از رأی شماره 604 ـ 1395/3/19، شعبه 29 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، به موجب دادنامه شماره 9709970959901305 ـ 1397/4/6 رأی مذکور را تأیید کرده است.
ج: شعبـه 41 بـدوی دیـوان عـدالت اداری در رسیـدگی بـه پـرونده شمـاره 9409980904101841 با موضوع دادخواست آقای عبدالعلی کنعانی و خانم مهین ابراهیمی و به طرفیت وزارت آموزش و پرورش و به خواسته الزام به پرداخت فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور و بر اساس نرخ تسعیر یورو در روز پیدایش و رواج آن به موجب دادنامه شماره 9609970904101015 ـ 1396/7/15 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
با توجه به بررسی اوراق و محتویات پرونده و لایحه جوابیه مطابق تبصره ذیل ماده 3 (بند 5) مصوبه شماره 23781 /ت 31427 ـ 1384/4/21 هیأت وزیران برای ارزهایی که پس از تاریخ یاد شده به وجود آمده اند ملاک محاسبه، نسبت آن با یکی از ارزهای معتبر در زمان پیدایش و رواج بر اساس اعلام بانک مرکزی جمهوری اسلامی می باشد. تاریخ اجرای این تبصره برای ارزهای به وجود آمده تاریخ ابلاغ این تصویب نامه می باشد. با عنایت به اینکه تبصره یاد شده صراحتاً نرخ تغییر زمان پیدایش و رواج را توامان ملاک محاسبه و پرداخت فوق العاده اشتغال خارج از کشور بیان داشته و معاونت حقوقی ریاست جمهوری نیز در پاسخ استعلام صورت گرفته توسط وزارت امور خارجه در خصوص موضوع صرف پیدایش یا معرفی ارز جدید را کافی برای ملاک محاسبه ندانسته و پیدایش و رواج را تواماً مبنای محاسبه اعلام نموده است بنابراین شکایت آقای عبدالعلی کنعانی در این خصوص موجه تشخیص و حکم به ورود آن صادر می گردد ولیکن نظر به اینکه خانم مهین ابراهیمی اساساً جزء نیروهای قبولی و اصلی اعزام به خارج نبوده و صرفاً در تبعیت از همسر خود اعزام گردیده است فلذا پرداخت فوق العاده اشتغال خارج از کشور به نامبرده فاقد توجیه قانونی است. بنابراین شکایت مطروحه غیرموجه تشخیص و حکم به رد آن صادر می گردد. رأی صادره ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
در اثر تجدیدنظرخواهی خانم مهین ابراهیمی از رأی شماره 9609970904101015 ـ 1396/7/15، شعبه 13 تجدیدنظر دیـوان عدالت اداری، بـه موجب دادنامه شمـاره 9709970956301566 ـ 1397/5/8 رأی مذکور را تأیید کرده است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1397/7/3 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
الف: تعارض در آراء محرز است.
ب: مطابق بند ت ماده 39 قانون استخدام کشوری پرداخت فوق العاده اشتغال خارج از کشور مقرر شده است و هیأت وزیران در راستای اختیار حاصل از ماده 42 قانون مذکور و تجویز ماده 7 قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت به موجب تصویب نامه شماره 29920ت461هـ ـ 1371/9/22 آیین‌نامه فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور مستخدمان دولت (مأموران ثابت) را تصویب کرده است که برابر ماده 2 آیین نامه مذکور مقرر شده «میزان ریالی فوق العاده اشتغال خارج از کشور مستخدمان دولت جمهوری اسلامی ایران (مأموران ثابت) طبق جدولهای شماره دو و سه پیوست (آیین نامه) تعیین می شود و به نرخ رسمی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تسعیر و پرداخت خواهد شد.» و در ماده 3 آن مقرر گردیده «مأخذ محاسبه ارز فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور، نـرخ رسمی برابری ارزهـای خارجی مورد حواله به ریال در تاریخ 1370/12/28 می باشد.». هیأت وزیران مطابق تصویب نامه شماره 23781ت31427هـ ـ 1384/4/21، یک تبصره به ماده 3 آیین‌نامه مذکور به این شرح افزوده است « تبصره: برای ارزهایی که پس از تاریخ یاد شده به وجود آمده اند، ملاک محاسبه، نسبت آن با یکی از ارزهـای معتبر در زمـان پیدایش و رواج بر اساس اعلام بانک مـرکزی جمهوری اسلامی می باشد. تاریخ اجرای این تبصره برای ارزهای به وجود آمده تاریخ ابلاغ این تصویب نامه خواهد بود .» با عنایت به مقررات مذکور اولاً: از آنجا که وزارت آموزش و پرورش مبنای محاسباتی و پرداخت فوق العاده اشتغال خارج از کشور کارکنان خود در عمده کشورهای محل مأموریت از جمله در خصوص شکات را پس از تصویب نامه سال 1384 هیأت وزیران ارز «یورو» تعیین کرده است در نتیجه باید به لوازم آن از جمله برابری نرخ تسعیر آن با ریال به موجب تبصره ماده 3 اصلاحی تصویب نامه ملتزم باشد. ثانیاً: به موجب استعلام رسمی از بانک مرکزی، ارز یورو در تاریخ 1999/1/2 میلادی (1377/10/11) پیدایش شده لیکن تاریخ رواج آن 2002/1/2 میلادی (1380/10/11) بوده است، لذا مشمول تصویب نامه شماره 23781ت31427هـ ـ 1384/4/21 دولت بوده و در صورت محاسبه و پرداخت فوق العاده اشتغال خارج از کشور کارکنان با یورو تاریخ پیدایش به تنهایی نمی تواند ملاک نرخ تسعیر واقع شود بلکه تاریخ پیدایش و رواج ملاک محاسبه نرخ تسعیر یورو می باشد و چنانچه صرفاً تاریخ «پیدایش» را ملاک قرار دهیم در این صورت ذکر کلمه «رواج» در متن تبصره الحاقی زائد و بی معنی خواهد بود که با فرض حکمت قانونگذار و قاعده «الجمع مهما امکن اولی من الطرح» منافات دارد و در نتیجه باید توأمان مد نظر قرار گیرد. ثالثاً: وزارت آموزش و پرورش نیز از سال 1395 به بعد نرخ تسعیر یورو بر مبنای تاریخ رواج آن را مبنای محاسبه قرار داده و عدم لحاظ آن در محاسبه فوق العاده اشتغال خارج از کشور کارمندان آموزش و پرورش طی سالهای 1384 تا 1395 علاوه بر آن که خلاف مقررات می باشد موجد تبعیض است. رابعاً: آنچه در ماده 3 آیین نامه مذکور مقرر شده محاسبه ارز فوق العاده اشتغال خارج از کشور، بر اساس نرخ رسمی برابری ارزهای خارجی مورد حواله می باشد و نه پول کشور محل اشتغال کارمند و ماده4 آیین نامه نیز موید همین امر است و کشور محل مأموریت هیچ گونه تاثیری بـر محاسبه فوق العاده اشتغال بـر مبنـای یکی از ارزهای رسمی مورد تأیید بانک مرکزی ندارد، بنابرایـن محاسبه فوق العاده اشتغال خارج از کشور شاکیان بر مبنای ارز یورو که طی سالهای 1384 الی 1395 از طرف آموزش و پرورش در مأموریت ثابت خارج از کشور بوده اند به نرخ تسعیر یورو در تاریخ پیدایش و رواج آن (2002/1/1 میلادی) صحیح است و شاکیان مذکور مستحق دریافت مابه التفاوت ریالی نرخ رسمی یورو هستند و آراء صادر شده مبنی بر وارد دانستن شکایت در حدی که متضمن این معناست موافق مقررات تشخیص داده شد. این رأی به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی
منبع سایت صلح
ثبت دیدگاه