به گزارش حقوق 24: در جامعه‌ای که تحت تأثیر وقوع جرم قرار گرفته، رفتارهای تند و تیزی نسبت به افرادی که به قوانین تعدی کرده به وجد می آید و مردم انتظار دارند که مجازاتی منصفانه در برابر اقدامات تخلفی که انجام داده‌اند، اعمال شود. از گذشته تاکنون، نظام قانونی به تمرکز بر مجازات در پاسخ به اعمال بزهکارانه بوده است. اما نظام قانونی و قضایی به مرور به اقدامات تامینی و تربیتی در خصوص برخی افراد روی آورد.
تاریخچه اقدامات تامینی و تربیتی در جهان
در قرن بیستم، تغییرات مهمی در نگرش به “شخصیت بزهکار” رخ داد. این تغییرات نه تنها عمل جرمانه را مورد توجه قرار دادند، بلکه جوانب شخصیتی افراد نیز به عنوان عامل مهمی در تعیین مجازات‌ها معرفی شدند. سوالاتی پیش آمدند که آیا تَنها توجه به اقدامات جَرمانه، بِدون در نَظَر گرفتن شَرایط اجتماعی و روانی فَرد کافی است؟ آیا مجازات‌های متناسب با جرم می‌توانند از افراد جلوگیری کنند که به اقدامات جرمی دیگری تمایل نشان دهند؟ به عنوان راه‌حلی نوین، “اقدامات تامینی و تربیتی” مطرح شدند. این نهاد تلاش می‌کند با تغییر رفتار بزهکاران و اصلاح آنها، به تنهایی به مجازات متوقف کنند و به پیشگیری از تکرار جرم و بازگرداندن بزهکاران به جامعه اهمیت بیشتری بدهند.
تاریخچه اقدامات تامینی و تربیتی در حقوق ایران
در سال ۱۳۳۹، لایحه‌ی قانونی مرتبط با اقدامات تامینی در ایران تصویب شد. این قانون را می‌توان به عنوان ورود نهاد جدیدی به نظام حقوقی ایران در نظر گرفت. با تصویب قانونی در سال ۹۲ به نام “قانون مجازات اسلامی”، ماده ۷۲۸ قانون سال ۱۳۳۹ به صورت صریح نسخ شد.
مواد ۸۸ تا ۹۵ قانون مجازات اسلامی ۹۲، به اقدامات تامینی و تربیتی در مورد اطفال و نوجوانان بزهکار اختصاص داده شده‌اند. همچنین، در ماده ۱۵۰ این قانون، تصریحاتی در مورد این اقدامات نسبت به افراد مجنون آمده است.
این مقررات تاکید می‌کنند که در مورد افراد مجنون یا مفصل‌تر، افرادی که در حین ارتکاب جرم به وضعیت مجنونی واقع شده‌اند، نیاز به این گونه اقدامات خاص دارند تا امنیت عمومی حفظ شود.
تعریف اقدامات تربیتی و تامینی
در ماده ۱ قانون اقدامات تأمینی این اقدامات را چنین تعریف کرده است:
اقدامات تأمینی عبارتند از تدابیری که دادگاه برای جلوگیری از تکرار جرم (جنحه یا جنایت) دربارهٔ مجرمین خطرناک اتخاذ می‌کند. مجرمین خطرناک کسانی هستند که سوابق و خصوصیات روحی و اخلاقی آنان و کیفیت ارتکاب و جرم ارتکابی آنان را در مظان ارتکاب جرم در آینده‌قرار دهد از این که قانوناً مسئول باشند یا غیرمسئول. صدور حکم اقدام تأمینی از طرف دادگاه وقتی جایز است که کسی مرتکب جرم گردیده باشد.
به عبارت دیگر اقدامات تامینی و تربیتی از طریق تدابیر متناسب با شخصیت مجرم و دلایل ارتکاب جرم توسط وی، بهبود فرد را هدف قرار می‌دهند. این اقدامات تازه به مجرم امکان بازگشت به جامعه و سازگاری با آن را می‌دهند. و جلوی خطراتی که بر جامعه تهدید می‌آورد را بگیرند.
چه کسانی مشمول این اقدامات هستند؟
اقدامات تامینی و تربیتی برای افرادی که به جامعه خطرناک تبدیل شده‌اند اجرا می‌شود. این افراد ممکن است شامل معتادان و مرتکبان جرمانه باشند که تحت تأثیر مواد مخدر قرار دارند. به عنوان مثال، این اقدامات می‌توانند برای افراد معتاد به منظور ترک اعتیاد در محیط‌هایی مناسب، مانند کمپ‌های ترک اعتیاد، اعمال شود تا از تکرار جرم و تأثیرات منفی آن جلوگیری شود. در برخی از این موارد، هدف از اقدامات، به جای صرفاً مجازات، پیشگیری از تکرار جرم و بازگرداندن این افراد به جامعه است.
این اقدامات برای افرادی که دارای ویژگی‌هایی مانند عقل و اختیار نیستند، مثل کودکان و نوجوانان و مجانین نیز می‌توانند اعمال شوند. این اقدامات به حفاظت از جامعه اهمیت می‌دهند و نیازی به داشتن ویژگی‌هایی خاص برای اجرا ندارند.
ثبت دیدگاه