مقدمه
با افزایش سفرهای داخلی و رشد گردشگری، اجاره‌ی کوتاه‌مدت ویلا و اقامتگاه‌های خصوصی به یکی از روش‌های محبوب اسکان موقت تبدیل شده است. با این حال، نبود سازوکار دقیق قانونی، قراردادهای غیررسمی، و نبود نظارت شفاف، سبب ایجاد مشکلات حقوقی برای هر دو طرف قرارداد (میزبان و میهمان) میشود. در این مقاله، مهم‌ترین چالش‌ها و راهکارهای حقوقی با تمرکز بر قوانین ایران بررسی می‌گردد.
۱. وقوع جرم توسط میهمان در طول اقامت
مشکل:
در برخی موارد، میهمانان اقدام به ارتکاب جرائم نظیر مصرف یا نگهداری مواد مخدر، برگزاری مهمانی‌های خارج از عرف (مثل سایکو)، تخریب اموال، یا حتی ارتکاب جرم علیه اشخاص ثالث در محل اقامت میکنند.
ابعاد حقوقی:
بر اساس قوانین کیفری ایران، مسئولیت کیفری متوجه شخص مرتکب است. اما میزبان نیز ممکن است به عنوان شریک یا معاون جرم مورد تحقیق قرار گیرد، به‌ویژه اگر مالک از جرم مطلع بوده یا بستر ارتکاب را مهیا کرده باشد.
راهکار:
– احراز هویت کامل میهمانان پیش از تحویل ملک (مطابق ماده ۲ قانون گذرنامه و ماده ۱۸ قانون نظام صنفی در صورت فعالیت اقتصادی).
– درج بندهایی در قرارداد که مسئولیت هرگونه اقدام مجرمانه را به عهده میهمان بگذارد.
– در صورت بروز جرم، میزبان باید بلافاصله موضوع را به نیروی انتظامی گزارش دهد تا از مسئولیت احتمالی بری‌الذمه گردد.
۲. خسارت به ویلا توسط میهمان
مشکل:
میهمان ممکن است در طول اقامت به تجهیزات، وسایل، یا حتی ساختار بنا خسارت وارد کند.
ابعاد حقوقی:
بر اساس ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی و قاعده‌ی اتلاف، هرکس به مال دیگری ضرر وارد کند، ضامن است. میزبان میتواند از طریق شورای حل اختلاف مطالبه خسارت نماید.
راهکار:
– تنظیم صورت‌جلسه تحویل ملک همراه با مستندات تصویری.
– دریافت ضمانت‌نامه یا وجه‌الضمان (ودیعه) هنگام تحویل ویلا.
– درج دقیق مسئولیت‌ها در قرارداد.
۳. عدم پایبندی میزبان به تعهدات (مثلاً عدم تحویل ویلا یا شرایط نامناسب)
مشکل:
میزبان ممکن است ویلا را با شرایط وعده‌داده‌شده تحویل ندهد یا از تحویل ملک در زمان مقرر خودداری کند.
ابعاد حقوقی:
طبق ماده ۲۲۰ قانون مدنی، طرفین باید به مفاد قرارداد پایبند باشند. در صورت عدم اجرای تعهد، متضرر میتواند دعوای مطالبه خسارت یا الزام به ایفای تعهد را طرح کند.
راهکار:
– ثبت قرارداد رسمی یا استفاده از پلتفرم‌های معتبر اجاره با شرایط شفاف.
– استفاده از شاهد یا قرارداد کتبی با امضای دو طرف.
– درج حق فسخ یا جبران خسارت در صورت عدم تحویل ملک.
۴. عدم تخلیه ویلا در زمان مقرر توسط میهمان
مشکل:
برخی میهمانان پس از پایان مدت اجاره، از تخلیه خودداری کرده و عملاً موجب اشغال غیرقانونی می‌شوند.
ابعاد حقوقی:
این رفتار میتواند تحت عنوان تصرف عدوانی یا غصب بررسی شود. طبق ماده ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی، مالک میتواند به شورای حل اختلاف محل مراجعه و دستور تخلیه فوری بگیرد.
راهکار:
– تعیین دقیق مدت اقامت در قرارداد و درج بندهایی درباره جریمه تأخیر در تخلیه.
– استفاده از قراردادهای دارای تاریخ رسمی (تنظیم‌شده در دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر معتبر).
– اطلاع به نیروی انتظامی در صورت امتناع از تخلیه و طرح شکایت فوری.
۵. فقدان قرارداد رسمی یا شفافیت در تعهدات
مشکل:
بسیاری از اجاره‌های کوتاه‌مدت به صورت شفاهی یا از طریق پیام‌رسان‌ها انجام میشود که در صورت بروز اختلاف اثبات تعهدات دشوار خواهد بود.
ابعاد حقوقی:
مطابق ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی، قرارداد مکتوب با امضا و مهر طرفین معتبر است. نبود قرارداد، اثبات حقوق طرفین را با مشکل مواجه می‌سازد.
راهکار:
– تهیه قرارداد کتبی حتی به صورت دستی یا از طریق پلتفرم‌های آنلاین.
– درج اطلاعات کامل طرفین، مدت اقامت، شرایط استفاده و بندهای خسارت و فسخ.
– استفاده از رسید پرداخت و دریافت وجه جهت مستندسازی روابط مالی.
اقدامات در صورت بروز مشکل حقوقی
۱. جمع‌آوری مستندات: عکس، قرارداد، پیام‌ها و شهود برای اثبات ادعا.
2. مراجعه به شورای حل اختلاف محل وقوع ملک: برای دعوای تخلیه، مطالبه خسارت یا فسخ قرارداد.
3. اطلاع به پلیس: در موارد جرائم کیفری یا امتناع از تخلیه.
4. استفاده از مشاور حقوقی یا وکیل: برای تنظیم شکایت، دادخواست یا دفاع از حقوق.
پلتفرم های اجاره اقامتگاه در ایران چطور موضوع را مدیریت میکنند؟
برای بررسی دقیق تر این موضوع، سایت آنیجا را بررسی میکنیم که جزو پلتفرم های قانونی رزرو ویلا و اقامتگاه در ایران است.
این پلتفرم، یک فرم قرارداد با مهمان دارد که آن را برای میزبانان خود ارسال کرده و از آنها میخواهد موقع تحویل اقامتگاه، این فرم را در اختیار مهمان قرار داده و بعد از مطالعه و ثبت اطلاعات، به امضای طرفین برسد. لینک این فرم: فرم قرارداد با مهمان
همچنین بخش قوانین و مقررات آنیجا کاملا شفاف طراحی شده است که هم در حین ثبت اقامتگاه توسط میزبان و هم ثبت رزرو توسط مهمان، به اطلاع طرفین میرسد: قوانین و مقررات رزرو اقامتگاه در آنیجا
علاوه بر اینها، پنل مهمان در سایت آنیجا دارای قسمتی برای ثبت شکایت توسط مهمان است. اگر مهمان مغایرتی مشاهده کند و یا شکایتی داشته باشد، میتواند شکایت خود را با توضیحات متنی، عکس، و فیلم، ثبت کند. این شکایت به اطلاع میزبان میرسد و همزمان توسط کارشناسان آنیجا هم بررسی میشود. میزبان امکان پاسخگویی دارد، و کارشناس سایت هم با بررسی موضوع، رای نهایی خود را صادر میکند.
اگر طرفین رای کارشناس را بپذیرند، موضوع مختومه میشود. در غیر این صورت، طرفین میتوانند شکایت خود را در دستگاه های قضایی ثبت کنند تا روند پیگیری حقوقی آن آغاز شود. البته معمولا کار به این سطح نمیرسد و 99 درصد موارد با پیگیری کارشناس سایت برطرف میشود.
نتیجه‌گیری
اجاره‌ی کوتاه‌مدت ویلا اگرچه فرصتی مناسب برای سفر و کسب درآمد است، اما بدون تدابیر حقوقی میتواند موجب دردسرهای فراوانی گردد. استفاده از قراردادهای شفاف، احراز هویت، و دریافت تضمینات مالی، به همراه آگاهی از مسیرهای قانونی، میتواند مانع بروز بخش عمده‌ای از مشکلات گردد.
در نهایت، توسعه‌ی مقررات خاص برای اجاره‌های کوتاه‌مدت از سوی نهادهای ذی‌ربط (مانند وزارت میراث فرهنگی و شهرداری‌ها) میتواند زمینه‌ی قانونی روشن‌تری برای این نوع معاملات فراهم کند.
ثبت دیدگاه