عفو و تخفیف مجازات؛ راهکارهای حقوقی در سه ماهه نخست ۱۴۰۲

به گزارش حقوق 24: بیست و دومین شماره “گزارش عملکرد در زمینه حقوق بشر و شهروندی در جمهوری اسلامی ایران” توسط دستگاه حقوق بشر منتشر شد. این گزارش به طور خلاصه اقدامات متنوع از جمله قضایی و غیرقضایی مرتبط با حقوق بشر و شهروندی در ایران را پوشش می‌دهد.

هدف اصلی این گزارش، گردآوری آخرین اخبار و دستاوردهای حقوقی به عنوان بخشی از بیست و دومین نسخه آن از اول آوریل تا پایان ژوئن سال ۱۴۰۲ می‌باشد. این گزارش مورد توجه قرار گرفته و اقدامات متنوعی مانند عدم اجرای اعدام از طریق اخذ رضایت از خانواده قربانی، تلاش‌های مشورتی شورای حل اختلاف، صلح و توافق، آزادی زندانیان توسط خیرین و نهادهای مردمی، پیگیری دیه توسط مراجع ذی‌نفع، مرخصی و آزادی از طریق نهادهای مرتبط، بازدید از زندان‌ها و نظارت بر حقوق زندانیان و بازدیدکنندگان قضایی، تسهیل دسترسی به دادرسی الکترونیکی و ارائه آموزش، حرفه‌آموزی و اشتغال زندانیان و حمایت از خانواده‌های آن‌ها را شامل می‌شود.

در زیر به برخی از اقدامات مهم در زمینه قضائی (در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۲) اشاره خواهیم کرد.

عدم اجرای قصاص از طریق تصویب و رضایت اهالی قربانیان

• در سه ماهه ابتدای سال ۱۴۰۲، رضایت اهالی قربانیان به‌عنوان معیار اصلی برای عدم اجرای قصاص برای ۱۰۰ نفر از محکومین به اعدام در سراسر کشور ارتقاء یافت. از این ۱۰۰ نفر، ۹ نفر زیر ۱۸ سال سنی بودند. لازم به ذکر است که با تلاش شعب حل اختلاف، پرونده ۶۷ نفر دیگر از این محکومین نیز به صلح و سازش رسیده و عقوبت اعدام اجرا نشد.

صلح و سازش به‌عنوان نتیجه تلاش‌های شورای حل اختلاف

• در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۲، ۴۰/۱۸ درصد از پرونده‌های حل اختلاف در شعب حل اختلاف سراسر کشور به‌صورت صلحانه حل شدند. همچنین، با تلاش شعب شورای حل اختلاف مستقر در زندان‌ها و همکاری صلح‌یاران در سراسر کشور، ۷۴۸۶ زندانی از بازداشت معنوی و جرمی آزاد شدند و ورود ۹۰۲ نفر دیگر به زندان جلوگیری شد.

آزادی زندانیان به‌استناد کمک‌های خیرین و تلاش‌های دستگاه دیه

• در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۲، ۳۵۸۵ زندانی محکوم به جرائم غیرعمد از زندان‌های سراسر کشور به‌استناد کمک‌های مالی خیرین و تلاش‌های دستگاه دیه آزاد شدند و مجموع مبلغ پرداختی به بیش از ۹۱ هزار میلیارد ریال رسید.

آزادی زندانیان با همکاری نهاد‌های ارفاقی

• در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۲، بر اساس توافقات قانونی و تسهیلات قضایی، ۱۲۶۰ زندانی (شامل ۱۱۸۰ مرد و ۸۰ زن از آن‌ها ۲ نفر از اتباع خارجی) به عنوان نمونه عفو، آزادی و تخفیف مجازات آزاد شدند. همچنین، در این مدت، قضات سراسر کشور بیش از ۳۵ هزار و ۶ مورد مجازات‌های جایگزین حبس را صادر کردند و به بیش از ۱۶۰ هزار و ۸۸۵ زندانی مرخصی تعلق دادند. همچنین با استفاده از پابند الکترونیکی، ۳۶۶۵ نفر از زندانیان واجد شرایط از زندان آزاد شدند.