رأی شماره ۷۴۶ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع: ابطال بند۲۴ دفترچه تعرفه عوارض سال ۱۳۹۴ شهر قدس مبنی بر وضع عوارض فضای سبز
شماره هـ/۲۷۳/۹۵ ۱۳۹۶/۸/۲۷
بسمه تعالی
جناب آقای جاسبی
مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران
با سلام
یک نسخه از رأی هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۷۴۶ مورخ ۱۳۹۶/۸/۹ با موضوع:
«ابطال بند۲۴ دفترچه تعرفه عوارض سال ۱۳۹۴ شهر قدس مبنی بر وضع عوارض فضای سبز.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می‌گردد.
مدیرکل هیأت‌عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین
تاریخ: ۱۳۹۶/۸/۹ شماره دادنامه: ۷۴۶ کلاسه پرونده: ۲۷۳/۹۵ مرجع رسیدگی: هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری. شاکی: آقای امید محمدی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۲۴ دفترچه تعرفه عوارض و بهای خدمات سال ۱۳۹۴ شهرداری شهر قدس
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۲۴ دفترچه تعرفه عوارض و بهای خدمات سال ۱۳۹۴ شهرداری شهر قدس مبنی بر وضع عوارض فضای سبز را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده‌است که:
«ریاست محترم دیوان عدالت اداری
با سلام و دعای خیر
احتراماً؛ اینجانب امید محمدی درخصوص مصوبه شورای شهر قدس راجع به عوارض فضای سبز به علت خروج شورا از حدود اختیار خود و تصویب مقرره‌ای بر خلاف مقررات و قانون، درخواست ابطال مصوبه مذکور را به شرح ذیل به استحضار آن عالی مقام معروض می‌دارم:
بخش اول: مشخصات مصـوبه مورد اعتراض: مصوبه شورای شهر قدس راجـع به «عوارض فضای سبز» مندرج در بند ۲۴ دفترچه تعرفه عوارض و بهای خدمات سال ۱۳۹۴ شهرداری قدس
شورای اسلامی شهر قدس، درخصوص تصویب عوارض محلی برای سال ۱۳۹۴، برای فضای سبز، عوارضی وضع نموده و شهرداری قدس نیز در مقام اجرای مصوبه مذکور می‌باشد و در بند ۲۴ دفترچه تعرفه عوارض سال ۱۳۹۴ به اخذ این گونه عوارض تصریح کرده‌است. متن بند ۲۴ به قرار زیر است:
«۲۴) به منظور حفظ و تأمین فضای سبز شهری در هنگام صدور پروانه ساختمانی برای اراضی با کاربریهای مختلف اعم از مسکونی، تجاری، صنعتی، اداری و سایر برای وصول عوارض از مالکین یا متقاضیان صدور پروانه به شرح ذیل اخذ می‌شود:
۲۴/۱: نرخ برای اراضی با کاربری مسکونی:
(A:B)×D×F=H × ۲۵%
A = متراژ کل بنای صادره (بنای مفید و غیرمفید)
B = عدد ثابت ۲۰ مترمربع عنوان متوسط سرانه مسکونی برای شهرهای استان تهران
D = سرانه پیش‌بینی شده فضای سبز در طرح مصوب توسعه شهر (طرح هادی) برای شهر عدد ثابت ۸ می‌باشد.
F = حداقل هزینه ایجاد یک مترمربع فضای سبز در شهرها ۳۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شود.
H = مبلغی است که متقاضی بابت توسعه فضای سبز در هنگام دریافت پروانه ساختمانی می‌بایستی پرداخت نماید.
تبصره۱: نرخ پیشنهادی برای اراضی غیرمسکونی که در اثر رأی کمیسیونهای مختلف از قبیل مغایرتهای اساسی، غیراساسی ماده ۵ که به کاربری مسکونی تغییر یافته و یا بر اثر ساخت و ساز غیرمجاز طی کمیسیون ماده ۱۰۰ منجر به صدور رأی جریمه شده‌است در موارد فوق در فرمول به جای پارامتر D عدد ۱۵ که سرانه پیش‌بینی شده برای شهرهای استان می‌باشد در فرمول جایگزین می‌گردد.
تبصره۲: در مواردی که پروانه احداث تجاری از طرف شهرداری موافقت می‌گردد باتوجه به معضلات واحدهای تجاری حداکثر متراژ سرانه ۱۵ مترمربع به عنوان پارامتر D در فرمول اعلام شده در نظر گرفته می‌شود و در صورتی ـ که بنای تجاری احداث شده غیرمجاز باشد بعد از رأی کمیسیونهای مربوطه حاصل فرمول با ضریب ۲ اعمال گردد.
تبصره۳: در مواردی که پروانه ساخت واحدهای مسکونی برای بافتهای فرسوده از سوی شهرداری موافقت می‌گردد عدد ریالی در پارامتر F جهت تشویق و ترغیب مالکین بافتهای فرسوده ۱۵۰۰۰ ریال در نظر گرفته شود.
۲۴/۲: عوارض حذف ۱۰% احداث فضای سبز مسکونی و تجاری
مالکین احداث بنای مسکونی و تجاری مکلف به اختصاص ۱۰% عرصه به فضای سبز می‌باشد در صورتی که مالک بعد احداث بنا عرصه مورد نظر به فضای سبز را اجرا و تبدیل ننماید برای یکبار به شرح فرمول مشمول جریمه می‌باشند.
(M+N+ ۴ P) ×S ۱۰% =A
A = مبلغ قابل وصول
P = عدد متغیر که همان ارزش منطقه ای آن شهر می‌باشد.
S = مساحت عرصه کل پلاک می‌باشد.
N = عدد ثابت هزینه نگهداری دو سال یک متر فضای سبز که برای شهرهای استان تهران ۵۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شده‌است.
M = عدد ثابت هزینه اجرای فضای سبز در یک مترمربع برای شهرهای استان تهران ۵۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شده‌است.
۲۴/۳: عوارض حذف ۲۵% عرصه کارخانجات و کارگاه‌های صنعتی به امر فضای سبز:
متقاضیان اخذ پروانه ساخت کارخانجات و کارگاه‌های صنعتی مکلفند در زمان تهیه نقشه احداث بنا، اختصاص ۲۵% عرصه را برای فضای سبز در نقشه مشخص کنند درصورتی که کارخانجات نسبت به تعهد خود در حد ۲۵% عرصه برابر نقشه عمل و اجرا ننماید در کمیسیون ماده ۱۰۰ منجر به جریمه شده باشد، برای یکبار به شرح ذیل محاسبه می‌گردد:
(M+N+ ۶ P) × S ۲۵% =A
A = مبلغ قابل وصول
P = بالاترین ارزش منطقه‌ای آن شهر می‌باشد.
S = مساحت عرصه کل پلاک می‌باشد.
N = عدد ثابت هزینه نگهداری دو سال یک متر فضای سبز که برای شهرهای استان تهران ۵۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شده‌است.
M = عدد ثابت هزینه اجرای فضای سبز در یک مترمربع برای کلیه شهرهای استان تهران ۵۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شده‌است.»
بخش دوم: مغایرت مصوبه با قوانین و خروج از اختیارات قانونی (مواد قانونی که ادعای مغایرت مصوبه با آن شده و دلایل و جهات اعتراض از حیث مغایرت مصوبه با قوانین و خروج از اختیارات مرجع تصویب‌کننده):
۱ـ ماده واحده قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرحهای دولتی و شهرداری‌ها مصوب ۱۳۶۷:
به موجب این ماده واحده کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات، سازمانها، نهادها، شرکتهای دولتی یا وابسته به دولت و شهرداری‌ها مکلف شدند در طرحهای عمومی یا عمرانی که ضرورت اجرای آنها توسط وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی با رعایت ضوابط مربوطه تصویب و اعلان شده باشد و در اراضی و املاک شرعی و قانونی اشخاص اعم از (حقیقی و حقوقی) قرار داشته و در داخل محدوده شهرها و شهرکها و حریم استحفاظی آنها باشد، پس از اعلام رسمی وجود طرح، حداکثر ظرف مدت هجده ماه نسبت به انجام معامله قطعی و انتقال اسناد رسمی و پرداخت بها یا عوض آن طبق قوانین مربوطه اقدام نمایند. همچنین قانونگذار به منظور رفع بلاتکلیفی مالکین اراضی و املاک واقع در طرحهای عمومی و عمرانی و تأکید بر اعتبار مالکیت مشروع و قانونی اشخاص و اصل تسلیط به شرح قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرحهای دولتی و شهرداری‌ها، واحدهای دولتی و شهرداری‌ها را مکلف به خرید و تملک و اجرای طرحهای عمومی یا عمرانی مصوب در مهلت‌های مقرر در قانون نموده و به صراحت تبصره یک ماده واحده آن قانون در صورت عدم اجرای طرحهای عمومی و عمرانی ظرف پنج سال توسط واحدهای ذی‌ربط، مالکین اراضی و املاک واقع در طرحهای مزبور را ذی حق به اعمال انحاء حقوق مالکانه اعلام داشته‌است.
در رابطه با طرحهایی مانند فضای سبز نیز باید همین قانون اعمال گردد و استثناء کردن فضای سبز این قانون آن ترجیح بلامرجح بوده و اصلاً در صلاحیت و اختیارات شورای اسلامی شهرها نمی‌باشد.
۲ـ ماده ۳۰ قانون مدنی (اصل تسلیط)
مالکین اراضی مذکور شخصاً الزامی به انجام تکالیف شهرداری‌ها در استفاده از اراضی و املاک خود به صورت طرحهای عمومی مانند فضای سبز ندارند و مقتضای اعمال انحاء حقوق مالکانه بـا توجه به اصل تسلیط مبین حق و اختیار و اراده مالک در نحوه استفاده از زمین و ملک خود بـا رعایت ضوابط قانونی مربوط است.
۳ـ تعیین و اخذ عوارض به تجویز قانونگذار (مغایرت با قانون تنظیم):
مطابق ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۱۳۸۰ و تبصره ۳ ماده۶۲ قانون برنامه پنجم توسعه مصوب۱۳۸۹ اخذ هرگونه وجه، کالا و خدمات توسط دستگاههای اجـرایی منوط بـه تجویز قانونگذار شده‌است. یکی از مصادیقی که نیاز به تجویز قانونگذار جهت تعیین و اخذ عوارض از سوی شوراهای اسلامی را دارد، عوارض فضای سبز می‌باشد.
بخش سوم: نتیجه و خواسته
با توجه به این که محدودیت در حقوق مالکانه اشخاص به نحو الزام آنها نسبت به اختصاص بخشی از ملک خود به فضای سبز و اخذ عوارض در صورت عدم رعایت این امر مغایر مقررات مختلفی از جمله قانون ماده واحده تعیین وضعیت املاک واقع در طرحهای عمومی و عمرانی و ماده ۱۰۰ قانون شهرداری و ماده ۳۰ قانون مدنی می‌باشد، بنابراین وضع عوارض جدید در این گونه موارد وجاهت قانونی ندارد. بنابراین مصوبات شوراهای اسلامی شهر قدس به شرح مندرج در گردش کار در قسمت تعیین و برقراری عوارض فضای سبز، خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی طرف شکایت است و به استناد بند ۱ ماده ۱۲، مواد ۱۳ و ۸۸ قانون تشکیلات و آیین‌دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ استدعای ابطال مصوبه مذکور و جلوگیری از اخذ عوارض غیرقانونی شهرداری قدس از زمان تصویب را دارم.»
متن تعرفه در قستمهای مورد اعتراض به قرار زیر است:
«۲۴) عوارض فضای سبز:
به منظور حفظ و تأمین فضای سبز شهری در هنگام صدور پروانه ساختمانی برای اراضی با کاربریهای مختلف اعم از مسکونی، تجاری، صنعتی، اداری و سایر برای وصول عوارض از مالکین یا متقاضیان صدور پروانه به شرح ذیل اخذ می‌شود.
۲۴/۱) نرخ پیشنهادی برای اراضی با کاربری مسکونی (براساس طرح مصوب توسعه شهری):
۲۵% ×(A:B) ×D×F=H
A = متراژ کل بنای صادره (بنای مفید و غیرمفید)
B = عدد ثابت ۲۰ مترمربع عنوان متوسط سرانه مسکونی برای شهرهای استان تهران
D = سرانه پیش‌بینی شده فضای سبز در طرح مصوب توسعه شهر (طرح هادی) برای شهر عدد ثابت ۸ می‌باشد.
F = حداقل هزینه ایجاد یک مترمربع فضای سبز در شهرها ۳۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شود.
H = مبلغی است که متقاضی بابت توسعه فضای سبز در هنگام دریافت پروانه ساختمانی می‌بایستی پرداخت نماید.
تبصره ۱: نرخ پیشنهادی برای اراضی غیرمسکونی که در اثر رأی کمیسیونهای مختلف از قبیل مغایرتهای اساسی، غیراساسی و ماده ۵ که به کاربری مسکونی تغییریافته و یا بر اثر ساخت و ساز غیرمجاز طی کمیسیون ماده ۱۰۰ منجر به صدور رأی جریمه گردیده است در موارد فوق در فرمول به جای پارامتر D عدد ۱۵ که سرانه پیش‌بینی شده برای شهرهای استان می‌باشد در فرمول جایگزین می‌گردد.
برای نمونه در شهری که در طرح هادی منصوب شهر سرانه فضای سبز پیش‌بینی شده ۳ مترمربع می‌باشد به جای پارامتر D عدد ۳ جایگزین می‌گردد ولی در صورتی که موضوع شامل رأی تأیید شده کمیسیونهای اعلامی در بند فوق باشد به جای پارامتر D عدد ثابت ۱۵ در نظر گرفته شود.
تبصره۲: در مواردی که پروانه احداث تجاری از طرف شهرداری موافقت می‌گردد باتوجه به معضلات واحدهای تجاری حداکثر متراژ سرانه ۱۵ مترمربع به عنوان پارامتر D در فرمول اعلام شده در نظر گرفته می‌شود و در صورتی ـ که بنای تجاری احداث شده غیرمجاز باشد بعد از رأی کمیسیونهای مربوطه حاصل فرمول با ضریب ۲ اعمال گردد.
تبصره۳: در مواردی که پروانه ساخت واحدهای مسکونی برای بافتهای فرسوده از سوی شهرداری موافقت می‌گردد عدد ریالی در پارامتر F جهت تشویق و ترغیب مالکین بافتهای فرسوده ۱۵/۰۰۰ ریال در نظر گرفته شود.
۲۴/۲: عوارض حذف ۱۰% احداث فضای سبز مسکونی و تجاری:
مالکین احداث بنای مسکونی و تجاری مکلف به اختصاص ۱۰% عرصه به فضای سبز می‌باشد در صورتی که مالک بعد احداث بنا عرصه مورد نظر به فضای سبز را اجرا و تبدیل ننماید برای یکبار به شرح فرمول مشمول جریمه می‌باشند.
A= ۱۰% S (M+N+ ۴ P)
M = عدد ثابت هزینه اجرای فضای سبز در یک مترمربع برای شهرهای استان تهران ۵۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شده‌است.
N = عدد ثابت هزینه نگهداری دو سال یک متر فضای سبز که برای شهرهای استان تهران ۵۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شده‌است.
S = مساحت عرصه کل پلاک می‌باشد.
P = عدد متغیر که همان ارزش منطقه ای آن شهر می‌باشد.
A = مبلغ قابل وصول می‌باشد.
تبصره: چنانچه بناهای احداثی مازاد بر چهار طبقه باشد عوارض اختصاصی به ۱۵% برای مسکونی و تجاری لحاظ گردد.
۲۴/۳: عوارض حذف ۲۵% عرصه کارخانجات و کارگاه‌های صنعتی به امر فضای سبز:
متقاضیان اخذ پروانه ساخت کارخانجات و کارگاه‌های صنعتی مکلفند در زمان تهیه نقشه احداث بنا، اختصاص ۲۵% عرصه را برای فضای سبز در نقشه مشخص کنند در صورتی که کارخانجات نسبت به تعهد خود در حد ۲۵% عرصه برابر نقشه عمل و اجرا ننماید در کمیسیون ماده ۱۰۰ منجر به جریمه شده باشد، برای یکبار به شرح ذیل محاسبه می‌گردد:
A= ۲۵% S (M+N+ ۶ P)
M = عدد ثابت هزینه اجرای فضای سبز در یک مترمربع برای کلیه شهرهای استان تهران ۵۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شده‌است.»
N = عدد ثابت هزینه نگهداری دو سال یک متر فضای سبز که برای کلیه شهرهای استان تهران ۵۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شده‌است.
S = مساحت عرصه کل پلاک می‌باشد.
P = بالاترین ارزش منطقه‌ای آن شهر می‌باشد.
A = مبلغ قابل وصول می‌باشد.
لازم به توضیح است پارامتر B ـ ۱۵ درخصوص بناهای کارگاهی و تجاری از مجموع کلیه سرانه کاربریهای (تجاری، آموزشی، فرهنگی و مذهبی، درمانی و بهداشتی، اداری و انتظامی، تفریحی ورزشی، کارگاهی، حمل و نقل و انبار) براساس دفترچه طرح هادی استخراج گردیده است.»
در پاسخ به شکایت مذکور، شهرداری قدس به موجب لایحه شماره ۶۲۲۹/۳ـ ۱۳۹۶/۳/۳۱ توضیح داده‌است که:
«جناب آقای دربین
مدیرکل محترم هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً، درخصوص پرونده مطروحه در آن مرجع به کلاسه پرونده ۲۷۳/۹۵ موضوع شکایت آقای امید محمدی مبنی بر ابطال عوارض فضای سبز (بند ۲۴ دفترچه عوارض و بهای سال ۱۳۹۴ شهرداری شهر قدس) بنا بر اصل صلاحیت محلی شوراهای اسلامی شهر در وضع و تصویب عوارض محلی با کسب مجوز از تبصره ۱ ماده ۵۰ قانون مالیات بر ارزش افزوده با توجه به نوع خدمات ارائه شده در سطح شهر و میزان ایجاد، حفظ و نگهداری فضای سبز شهری، همچنین با استناد به بند ۵ نظریه مشورتی به شماره ۹۴۵۷۴/۶۱ـ ۱۳۸۶/۷/۲۸ اداره حقوقی استانداری تهران، شورای اسلامی شهر قدس بنا به ضروریات تأمین و حفظ و نگهداری فضای سبز در سطح شهرستان قدس در جهت ایجاد منبع درآمدی قانونی اقدام به وضع عوارض فضای سبز در هنگام پروانه ساختمانی برای اراضی با کاربریهای مختلف اعم از مسکونی، تجاری و صنعتی و غیره کرده‌است ضمن تقدیم مراتب فوق، خانم زهرا گشانی به عنوان نماینده حقوقی این شـهرداری به حضورتان معرفی می‌گردند.»
هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۳۹۶/۸/۹ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده‌است.
رأی هیأت‌عمومی
هر چند در بند ۱۶ ماده ۷۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال ۱۳۷۵، تعیین نوع و میزان عوارض از اختیارات شوراهای اسلامی ذکر شده‌است، لکن طبق بند الف ماده ۱۷۴ قانون برنامه پنجم توسعه مصوب سال ۱۳۹۰، به عنوان یک سیاست کلی، کاهش نرخ عوارض صدور پروانه ساختمانی را در کاربریهای مختلف مورد تأکید قرار داده و این در حالی است که شورای اسلامی شهر قدس در هنگام صدور پروانه ساختمانی عوارضی تحت عنوان عوارض فضای سبز شهری نیز به آن افزوده است از سوی دیگر در قـوانین مرتبط با فضای سبز از جمله قانون گسترش فضای سبز شهرها و اصلاحیه‌های بعدی آن، عوارض فضای سبز شهری پیش‌بینی نشده‌است، بنابراین بنـد ۲۴ دفترچه تعرفه عوارض سال ۱۳۹۴ شهر قدس مبنی بر وضع عوارض فضای سبز، مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۸۸ و ۱۳ قانون تشکیلات و آیین‌دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲، از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مرتضی علی اشراقی
منبع سایت صلح
ثبت دیدگاه