آیین نامه نحوۀ تفکیک و طبقه بندی زندانیان
مصوب 1385,09,09
در اجرای ماده 9 قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها به سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 6/11/1364 مجلس شورای اسلامی و به منظور اجرای هر چه بهتر روش‌های درمانی، اصلاحی و تربیتی و نیل به اهداف عالیه سازمانی، حفظ حقوق و کرامت زندانیان و افزایش درجه امنیت زندانها آیین نامه نحوه تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان در سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور که در این آیین‌نامه به اختصار سازمان نامیده می‌شود به شرح مواد آتی تصویب می‌گردد:
ماده 1– تفکیک و طبقه‌بندی عبارت است از جداسازی زندانیان از یکدیگر در زندان، بازداشتگاه و یا مراکز اقدامات تأمینی و تربیتی کشور از حیث جنس، سن، نوع جرم، وضعیت قضائی ( متهم و محکوم) و وضعیت سلامتی.
تبصره 1 – چنانچه مراجع قضایی حسب مورد تصمیم خاصی در خصوص نگهداری زندانی اتخاذ نمایند شورای طبقه بندی موظف به رعایت آن می‌باشد.
تبصره 2 – زندانیان اتباع خارجه جدای از سایر زندانیان نگهداری میشوند.
ماده 2 – طبقه بندی در مراکز مذکور توسط شورای طبقه‌بندی زندان و با حضور پزشک مسؤول بهداشت و درمان و با رعایت آیین نامه اجرایی سازمان و مفاد این آیین نامه انجام می پذیرد.
ماده 3 – زندانیانی که مخل نظم و انضباط عمومی بوده و یا موجب آزار و اذیت دیگر زندانیان می گردند برابر تصمیم شورای انضباطی زندان حداکثر 6 ماه در محل جداگانه نگهداری میشوند. زندانیان مذکور شب‌ها در اتاقهای تک نفره در فضای حداقل 10 مترمربع با نورکافی و سرویس بهداشتی مناسب نگهداری میشوند این دسته از زندانیان همزمان با تحمل حبس، تحت پوشش طرح‌های اصلاحی نظیر روان درمانی قرار می‌گیرند. ترخیص از این محل‌ها قبل از موعد مقرر با نظر روانشناس یا پزشک مسؤول و تصویب شورای انضباطی امکان پذیر خواهد بود.
ماده 4 – در نگهداری زندانیان زن علاوه بر رعایت سایر موارد طبقه بندی رعایت نکات ذیل نیز الزامی می‌باشد.
الف – مادران زندانی حق دارند فرزند شیرخوار خود را تا سن 2 سالگی در زندان و یا بازداشتگاه‌ها نگهداری نمایند. افزایش مدت مذکور تا سقف 6 سال با نظر شورای طبقه بندی امکان پذیر می‌باشد.
ب – مددکاران اجتماعی مکلفند، با رعایت بند الف ترتیب سپردن اطفال را به خانواده و در صورت عدم پذیرش خانواده به بهزیستی، یا مؤسسه خیریه نگهداری اطفال فراهم سازند.
ج – مسؤولین زندانها و بازداشتگاه‌ها مکلف به تهیه وسایل بهداشتی برای زندانیان زن و تغذیه مناسب برای مادران زندانی و اطفال همراه در زندان می‌باشند.
د – زنان باردار و اطفال شیرخوار با مادرانشان تحت رژیم خاص غذایی قرار گرفته و در قسمت جداگانه از زندان یا بازداشتگاه نگهداری می شوند.
ماده 5 – در طبقه‌بندی از حیث سن، زندانیان در گروه‌های سنی زیر از یکدیگر تفکیک می‌گردند:
الف – گروه سنی اطفال و نوجوانان، شامل زندانیان زیر 18 سال بوده که باید در کانونهای اصلاح و تبدیل نگهداری شوند و چنانچه در استانی کانون اصلاح و تربیت وجود نداشته باشد در محل جداگانه‌ای خارج از محیط زندان نگهداری خواهند شد.
-تبصره 1 – طبقه بندی در کانون اصلاح و تربیت براساس آیین نامه اجرایی کانونهای اصلاح و تربیت می‌باشد.
-تبصره 2 – معرفی اطفال و نوجوانان زیر 18 سال به زندان ممنوع بوده و چنانچه به دستور مراجع قضایی اطفال و نوجوانان زیر 18 سال به زندان اعزام گردند رؤسای زندانها مکلفند بلافاصله آنان را به کانون اصلاح و تربیت اعزام نمایند.
ب – گروه سنی جوانان شامل، زندانیان 18 تا 30 سال بوده که باید جدا از سایر زندانیان نگهداری شوند.
ج – گروه سنی بزرگسالان شامل زندانیان 30 سال به بالا.
د – گروه زندانیان سالمند و زندانیانی که، با لحاظ وضعیت جسمانی و عواطف آنان نیازمند نگهداری با شرایط و امکانات خاص می‌باشند.
ماده 6– در نقاطی که بازداشتگاه مستقل ایجاد شده باشد، متهمین با رعایت طبقه بندی زندانها در بازداشتگاه نگهداری میشوند، در غیر این صورت محل نگهداری متهمین در خارج از زندان جدای از محکومین بوده که در این شرایط نیز جداسازی متهمین جوان زیر 18 سال از بزرگسالان الزامی است.
ماده 7– طبقه بندی زندانیان براساس نوع جرم در زندان‌های با ظرفیت بالای هفتصد نفر زندانی به شرح زیر بوده و زندانیان باید در گروه خاص خود نگهداری شوند :
الف – جرایم باندی و سازمان یافته، قتل عمدی، سرقت مسلحانه، آدم ربایی، تجاوز به عنف، اسید پاشی، اشرار و سارقین سابقه دار.
ب – جرایم مالی مانند کلاهبرداری، رشاء و ارتشاء، اختلاس، جعل و استفاده از سند مجعول، خیانت در امانت، اخلال در نظام اقتصادی ، قاچاق کالا و ارز، سرقت فاقد سابقه، ضرب و جرح عمدی، زنا و لواط، جرایم بر ضد عفت و اخلاق و نظم عمومی، جرایم غیرعمدی، جرایم بر ضد حقوق و تکالیف خانوادگی، صدور چک بی محل و محکومین مالی موضوع ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی .
ج – جرایم ویژه با حساسیت عمومی نظیر جاسوسی، اقدام علیه امنیت کشور.
تبصره– شورای طبقه بندی می تواند بر حسب تحصیلات، ویژگی‌های اخلاقی و خصوصیات رفتاری و چگونگی شخصیت زندانیان، آنان را در هریک از طبقات جدای از طبقه خاص خود قرار دهد.
ماده 8 – در زندان‌های با ظرفیت اسمی زیر سیصد نفر و سیصد تا هفتصد نفر زندانی، طبقه‌بندی از حیث نوع جرم به روش زیر انجام می‌گیرد:
الف ) در زندان‌های با ظرفیت اسمی زیر 300 نفر زندانی، زندانیان با جرایم قتل عمدی، سرقت مسلحانه، سرقت عادی، آدم ربایی، تجاوز به عنف، اسید پاشی، جرایم باندی و سازمان یافته، ضرب و جرح عمدی، زنا و لواط و جرایم بر ضد عفت و اخلاق و نظم عمومی جدای از سایر زندانیان نگهداری میشوند.
ب ) در زندان‌های با ظرفیت اسمی 300 تا 700 نفر زندانی، زندانیان مشمول بند الف این ماده و همچنین زندانیان مشمول گروه‌های ب و ج از ماده 8 به صورت مجزا و جدا از سایر زندانیان نگهداری می شوند.
تبصره 1 – ظرفیت اسمی زندانها و بازداشتگاه‌ها براساس استانداردهای ابلاغی از سوی سازمان تعیین خواهد شد.
تبصره 2 – رعایت سایر موارد طبقه‌بندی در زندانها و بازداشتگاه‌های موضوع این ماده الزامی است.
تبصره 3 – چنانچه در زندانها یا بازداشتگاه‌های با ظرفیت اسمی تا هفتصد نفر به واسطه دارا بودن فضای فیزیکی مناسب امکان اجرای طبقه‌بندی کامل به شرح مذکور در ماده 7 وجود داشته باشد، زندان مکلف به اجرای کامل آن می باشد.
ماده 9 – چنانچه فردی مرتکب چند جرم شده باشد، برحسب شدیدترین جرم ارتکابی طبقه‌بندی صورت می‌گیرد.
ماده 10 – زندانیان روحانی و نظامی در بندهای جداگانه نگهداری میشوند.
ماده 11 – معتادین در اردوگاه‌های حرفه آموزی و کاردرمانی نگهداری میشوند.
ماده 12 – زندانیان شاغل در زندانها در بخش جداگانه‌ای موسوم به «سالن کارگری» نگهداری میشوند.
ماده 13 – طبقه بندی از حیث نگهداری زندانیان بیمار به شرح زیر می‌باشد:
الف ) مسلولین و سایر بیماری‌های واگیردار و بیماران صعب العلاج و لاعلاج تا زمانی برخورداری از عفو و یا تخفیف مجازات و همچنین بیماران روانی و مددجویانی که از خدمات مشاوره‌ای بهره‌مند میشوند و نیز معلولین و نابینایان حسب مورد مطابق دستورالعمل سازمان و بالحاظ سیاست‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در محل‌های جداگانه نگهداری میشوند.
ب ) کسانی که مورد عمل جراحی قرار گرفته‌اند دوره نقاهت خود را در محلی جدا از سایر زندانیان سپری خواهند کرد.
تبصره– مرکز درمانی زندان به تناسب نوع بیماری و وضعیت جسمانی زندانیان مذکور در این ماده به آنان توجه خاص معطوف داشته و شرایط مناسب و غذای رژیمی در نظر خواهد گرفت.
ماده 14 – در استان‌هایی که زندانها و مراکز وابسته امکانات و سازکارهای لازم برای اجرای تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان را به صورت جداگانه نداشته باشند و فاصله زندانها به هم نزدیک بوده و حداکثر تا 100 کیلومتر از یکدیگر فاصله داشته باشند، می‌توانند تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان محکوم را به نحوی انجام دهند که بخشی از زندانیان در یک زندان و بخشی دیگر در زندان‌های دیگر نگهداری شوند.
ماده 15 – سازمان مکلف است در ساخت زندانها، بازداشتگاه‌ها و مراکز اقدامات تأمینی و تربیتی موضوع تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان را براساس این آئین نامه مدنظر قراردهد.
ماده 16 – کمیته نظارت مرکب از نماینده رئیس قوه قضائیه، معاون قضایی و اجرای احکام سازمان، معاون سلامت و اصلاح و تربیت، مدیر کل دفتر ارزیابی، بازرسی و پاسخگویی به شکایات و رئیس حفاظت اطلاعات تشکیل می‌گردد تا ضمن نظارت بر حُسن اجرای این آئین نامه چنانچه امکان اجرای برخی از الزامات آن در بعضی از زندانها یا بازداشتگاه‌ها فراهم نباشد بالحاظ جمیع جوانب و مصالح سازمانی، نسبت به تعیین طبقه بندی در محل‌های مزبور به صورت موردی و برای مدت خاص و براساس شرایط موجود اقدام گردد.
ماده 17 – این آیین‌نامه مشتمل بر 17 ماده و 9 تبصره در تاریخ 9/9/1385 به تصویب رسید و از تاریخ مزبور لازم‌الاجرا می‌باشد.
رئیس قوه قضائیه- سید محمود هاشمی نژاد[شاهرودی]
منبع سایت صلح
ثبت دیدگاه