آیین نامه توسعه مشارکت های مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی در مدارس

آیین نامه توسعه مشارکت های مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی در مدارس
مصوب 1388,02,01

مقدمه شورای عالی آموزش وپرورش در راستای کمک به اجرای ماده 13 قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده 144 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی کشور و قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش در استانها و شهرستانها و سیاست مدرسه محوری و به منظور ارتقای کیفیت برنامه های آموزشی وتربیتی مدارس ، جلب و توسعه مشارکت های مردمی و خیّرین در احداث و اداره امور مدارس،تقویت نظام مدیریتی،مالی واجرایی مدارس مبتنی برگسترش عدالت آموزشی و پیمان سپاری مدیریت مدارس،آیین نامه توسعه مشارکت های مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی درمدارس را به شرح زیر تصویب می نماید :

ماده 1– مدارس دولتی و خیرساز واجد شرایط به درخواست شورای مدرسه وتأیید شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه به صورت هیات امنایی اداره می شوند.

تبصره 1– مجوز هیات امنایی شدن مدارس، به صورت موافقت اصولی موقت و برای مدت یک سال صادر می شود و در صورت احراز استانداردهای لازم ،به موافقت قطعی تبدیل می شود.

تبصره 2– درمرکز استان هایی که بیش از یک منطقه یا ناحیه آموزشی وجود دارد ، شورای آموزش و پرورش شهرستان درچارچوب این آیین نامه و براساس سیاست های راهبردی خود می تواند تصمیم هیات امنایی شدن مدارس را به ادارات آموزش وپرورش مناطق یا نواحی ذیربط واگذار نماید.

تبصره 3– درمدارسی که به صورت مجتمع آموزشی( شامل دوره های مختلف تحصیلی) اداره می شوند ، صرفاً یک هیات امنا به عنوان «هیات امنای مجتمع» تشکیل می شود.از آنجا که برنامه ها و فعالیت های آموزشی و تربیتی در دراز مدت اثر بخشی بیشتری خواهد داشت و مجتمع های آموزشی سنوات بیشتری را برای ارائه خدمات تربیتی وآموزشی دراختیاردارند ، لذا شورای آموزش وپرورش شهرستان یامنطقه می تواند ، اختیارات بیشتری را به هیات امنا ی مجتمع تفویض نماید.

تبصره 4– مدرسه خیّرساز،مدرسه ای است که حداقل نیمی از هزینه‌های احداث و تجهیز آن توسط خیّر یا خیّرین تأمین شده باشد و خیّر یا خیّرین تمایل به مشارکت در اداره امورمدرسه و استمرار حمایت مالی را داشته باشند. این مدرسه به پیشنهاد کتبی خیّر و تصویب شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه زیر نظر هیأت امنا اداره می شود. خیّرینی که با تامین حداقل معادل نیمی از قیمت مدرسه دولتی موجود، تمایل به مشارکت در بازسازی، توسعه، تجهیز و اداره مدرسه را دارند، نیز مشمول این آیین نامه می شوند.

تبصره 5– در صورتی که عملکرد مدرسه هیات امنایی از نظر شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه اثر بخش باشد،اداره مدرسه بصورت غیر دولتی با رعایت مقررات واگذاری مدارس و حفظ حقوق دولت جمهوری اسلامی ایران بلامانع است.

ماده 2– اعضای هیأت امنای مدرسه:

1– مدیرمدرسه(دبیر هیات امنا)

2– یکی از معاونان آموزشی مدرسه به انتخاب مدیر مدرسه

3– یک نفر ازکارکنان آموزشی ویک نفراز کارکنان پرورشی مدرسه به انتخاب شورای معلمان

4– رییس انجمن اولیا ومربیان مدرسه

5– یک نفر از اولیای دانش آموزان به انتخاب انجمن اولیا و مربیان مدرسه

6– دو نفر از صاحب نظران و کارشناسان آموزشی یا فرهنگی ترجیحاً از استادان حوزه،دانشگاه یا مدرسان مراکزتربیت معلم و آموزشکده های فنی و حرفه ای (در مدارس خیرساز، یک نفر به پیشنهاد خیّر و یک نفر بامعرفی مدیر و تایید سایر اعضای هیات امنا)

7– یک نفر از خیّرین و یا معتمدان محل (در مدارس خیّرساز، خیّر یا نماینده خیّر)

8– یک نفراز عضای شورایاری محله یا موسسات ومراکزفرهنگی،ورزشی و مذهبی محل (مانند مسجد)

9– یک نفرازمدیران یا اعضای هیات مدیره مراکزوموسسات تولیدی و خدماتی

تبصره 1– در هنرستان های فنی وحرفه ای وکاردانش ، فرد مذکور در بند 9 متناسب بارشته و فعالیت هنرستان حتی الامکان از ین صاحبان حرف و شاغل مرتبط انتخاب می شود.

تبصره 2– افراد مندرج در بندهای 6و7و8 و9 به پیشنهاد حداقل یک نفر وتایید اکثریت نسبی اعضای هیات امنا انتخاب می شوند.

تبصره 3– در مجتمع های آموزشی ، مدیر مجتمع جایگزین مدیر مدرسه مندرج در بندهای 1و2 می شود و اعضای بندهای 3و4و5 متناظر با واحدهای مشابه در مجتمع تعیین می شوند.

تبصره 4– رئیس هیأت امنا ازبین اعضا (به استثنای مدیر مدرسه) وبارأی اکثریت نسبی برای مدت 2 سال انتخاب و با ابلاغ رییس اداره آموزش و پرورش منصوب می شود.

تبصره 5– ابلاغ اعضای هیات امنا (به استثنای بندهای 4 و5 که یک ساله صادر می شود)توسط رییس آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه یا ناحیه برای مدت سه سال صادر می شود و تمدید آن با رعایت ضوابط این آیین نامه بلامانع است.در صورت انصراف،فوت ویاتغییر واتمام مدت عضویت هریک از اعضا،عضو جدید با رعایت مفاد این آیین نامه جایگزین می شود.

تبصره 6– هرگونه عزل یا تغییر اعضا (به استثنا مدیر مدرسه و اعضای حقوقی) با تصویب حداقل دو سوم اعضای هیات امنا و تایید رئیس اداره آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه یا ناحیه صورت می گیرد.

تبصره 7– مدارس شاهد وایثارگران براساس این آیین نامه می توانند به صورت هیات امنایی اداره شوند. در ترکیب هیات امنا چهار نفر با معرفی بنیاد شهید استان یا شهرستان جایگزین ردیف های 6و7 و8 ماده 2 می شوند.دستورالعمل اجرایی این مدارس با همکاری بنیاد شهید و سازمان مدارس غیردولتی وتوسعه مشارکت های مردمی(ظرف مدت دو ماه) تدوین و پس از تأیید شورای طرح و برنامه شاهد مطابق بند3 ماده 15 این آیین نامه ابلاغ و اجرا می شود.

تبصره 8– موسسات و بنیادهای خیریه و نیکوکاری که در احداث مدرسه مشارکت داشته ویا تمایل به اداره مدارس دارند می توانند براساس مفاد این آیین نامه در هیات امنای مدارس شرکت نمایند،دراین صورت 3 نفر موضوع بندهای 7و8 و9 ماده 2 با معرفی موسسات مذکور تعیین می شوند.

ماده 3– وظایف واختیارات هیات امنا:
هیات امنای این مدارس در چارچوب ضوابط و مقررات و برمبنای سیاست ها وبرنامه های کلان آموزش و پرورش ، وظایف و اختیارات زیر را عهده دار است:

1– بررسی وتصویب برنامه سالانه مدرسه(ازقبیل فعالیت های مربوط به بهبودکیفیت برنامه های رسمی مدرسه، فعالیت های آموزشی و تربیتی و فوق برنامه ، برگزاری دوره های آموزشی مناسب برای کارکنان ، امور رفاهی وبهداشتی کارکنان و دانش آموزان مدرسه ، خدمات راهنمایی ومشاوره به اولیا ودانش آموزان ، استفاده از فرصت ها و فضای مدرسه) به پیشنهاد مدیر مدرسه.

تبصره– برنامه های آموزشی و پرورشی مصوب هیأت امنا باید به نحو مقتضی به اطلاع اولیای دانش آموزان ، اداره و شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه مربوط برسد.

2– بررسی وتصویب بودجه واعتبارات سالانه(به پیشنهاد مدیرمدرسه)وتامین منابع واعتبارات مورد نیاز مدرسه.

3 – بررسی مسائل پرورشی مدرسه و پیش بینی راهبردها و راهکارهای فرهنگی و تربیتی لازم برای تحقق اهداف تربیتی در ساحت های مختلف و ارتقای آداب و مهارت های زندگی دانش آموزان.

4– بررسی و تصویب پیشنهادها، طرح ها و برنامه های شوراها و انجمن های مرتبط با مدرسه.

5– بررسی و تصویب برنامه توسعه، تجهیز، تعمیر ، نگهداری و تأمین اعتبارات مورد نیاز مدرسه.

6– فراهم آوردن زمینه تعامل نهادهای فرهنگی و اجتماعی پیرامون مدرسه، موثر در فرایند تربیتی دانش آموزان.

7– بررسی و صدور مجوز تشکیل انجمن ها و کارگروه های مورد نیاز مدرسه.

8– تولید کتاب و مواد آموزشی و کمک آموزشی مبتنی بر راهنمای برنامه درسی مصوب آموزش و پرورش و براساس سیاست ها و ضوابط وزارت متبوع و استفاده از آنها در مدرسه پس از تأیید سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی.

9– پیشنهاد انتصاب مدیر مدرسه مطابق ماده 4 این آیین نامه.

10– درخواست تأمین معلمان موظف مورد نیاز مدرسه براساس ساختار رسمی ابلاغ شده از سوی اداره آموزش و پرورش متناسب با درجه مدرسه.

11– تصمیم گیری درباره چگونگی استفاده از همکاری منابع انسانی غیررسمی با رعایت قوانین و ضوابط مربوط به صورت پاره وقت یا تمام وقت، بدون ایجاد هر گونه تعهد استخدامی برای دولت.

تبصره– منابع انسانی مورد نیاز این بند پس از عقد قرارداد همکاری با هیأت امنا( تا یک ساله و قابل تمدید) به کارگرفته خواهند شد. این افراد صرفاً از بین داوطلبان صلاحیت داری انتخاب می شوند که وضعیت بیمه و بازنشستگی آن ها از طریق یکی از صندوق های بیمه و بازنشستگی قبلاً مشخص شده باشد.

12– بررسی و تصویب ضوابط پرداخت کارانه، پاداش و حق الزحمه کارکنان و عوامل مدرسه ( به ویژه عوامل کارآمد) جهت ارتقای کیفیت خدمات آنها در چارچوب ضوابط شورای آموزش و پرورش.

تبصره– هیأت امنا می تواند از محل مابه التفاوت درآمدهای مدرسه با هزینه های جاری، برای پرداخت های فوق و نیز تجهیزات مدرسه استفاده نماید.

13– جذب و قبول کمک ها و هدایا از اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت نقدی و غیر نقدی

14– نظارت بر نحوه هزینه ها و تصویب تراز مالی مدرسه.

تبصره– هیأت امنا در قبال تصمیمات خود مسئول بوده و در بررسی و تصویب برنامه ها و اعتبارات باید تدابیری اتخاذ نماید که مدرسه با کسری اعتبار روبرو نشود. در هر صورت، تأمین کسری اعتبارات مذکور از محل اعتبارات دولتی مجاز نمی باشد.

15– انجام وظایف واگذار شده از سوی وزارت آموزش و پرورش یا شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه براساس اختیارات قانونی خود به هیأت امنا.

16– نظارت بر اجرای مصوبات هیأت امنا و ارزیابی عملکرد سالانه مدرسه.

تبصره– گزارش عملکرد هیأت امنا توسط دبیر به اولیای دانش آموزان و آموزش و پرورش شهرستان، منطقه یا ناحیه ارائه می شود.

ماده 4– برای انتصاب مدیر مدرسه هیات امنایی ، سه نفر از افراد واجد شرایط احراز مدیریت مدارس (مصوب شورای عالی آموزش و پرورش) توسط کمیته ای مرکب از نماینده رییس آموزش وپرورش شهرستان یا منطقه یا ناحیه ، نماینده معلمان مدرسه ورییس هیات امنای مدرسه به اداره آموزش وپرورش محل پیشنهادو یک نفرازآنها توسط مدیرآموزش وپرورش انتخاب ومنصوب می شود.

تبصره 1– در مدارس خیرساز ،فرد خیر یا نماینده وی جایگزین نماینده معلمان در این کمیته می شود .

تبصره 2– اداره آموزش وپرورش موظف است در اولین فرصت نسبت به تشکیل کمیته فوق اقدام نماید.در صورتی که کمیته مذکورحداکثر ظرف مدت یک ماه نسبت به معرفی افراد واجد شرایط مدیریت اقدام ننماید ، اداره آموزش وپرورش رأساً نسبت به استمرار فعالیت مدیر فعلی و یا انتصاب مدیر واجد شرایط تصمیم گیری می نماید.

ماده 5– مدیرمدرسه علاوه برشرح وظایف مصوب ، در چارچوب قرارداد پیمان مدیریت با آموزش و پرورش ، مسئول اجرای مصوبات هیأت امنا می باشد و در برابر هیات امنا و آموزش و پرورش پاسخگو است.

ماده 6– مدیرمدرسه موظف است در تابستان هرسال برنامه سال تحصیلی آینده (شامل رئوس برنامه ودلایل توجیهی، برآورداعتبارات، محل تأمین اعتبارات)راتهیه و جهت تصویب به هیات امنای مدرسه ارائه دهد وپس از تأمین منابع مورد نیاز آن را اجرا کند و ضمن همکاری و هماهنگی مستمر با هیات امنا درپایان سال تحصیلی گزارش عملکرد مدرسه را به تایید هیات امنا برساند .

ماده 7– ارکان مدرسه (مندرج درآیین نامه اجرایی مدارس)درچارچوب وظایف خود باهیات امنا همکاری خواهندکرد واز توانمندی وظرفیت هیأت امنا برای بهبود و ارتقای کیفیت فعالیت‌های آموزشی وتربیتی استفاده مطلوب رابه عمل خواهند آورد .

ماده 8– در صورت بروز ناهماهنگی در اجرای مصوبات هیأت امنا و همچنین اختلاف نظر میان اعضای هیات امنا که منجر به اختلال در انجام فعالیت های آموزشی و تربیتی مدرسه شود، موضوع در اولین فرصت توسط اداره آموزش وپرورش محل، بررسی واتخاذ تصمیم خواهد شد . و در صورت نیاز،موضوع به شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه ارجاع می شود.

ماده 9– تخصیص نیروی انسانی مدارس هیات امنایی براساس درخواست هیات امنا و مقدورات اداره آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه باتأکید بر حفظ کیفیت و عدالت آموزشی درسایر مدارس انجام می شود.

تبصره 1– تخصیص نیروی انسانی به این مدارس سالیانه و حداقل برای مدت 3 سال خواهد بود و قابل تمدید نیز می باشد. درصورت ضرورت ، اداره آموزش وپرورش شهرستان یا منطقه یا ناحیه با تامین نظر هیات امنا برای تغییر یا جایگزینی نیروی انسانی ، اقدام لازم را به عمل خواهد آورد.در صورت واگذاری این مدارس به هیات امنا، تخصیص نیروی انسانی شاغل دولتی به صورت انتقال یا مرخصی بدون حقوق یا بازخریدی یا بازنشستگی انجام می شود.

تبصره 2-واگذاری مدارس خیرساز به هیات امناء و یا بخش غیر دولتی صرفاً با رضایت خیّر سازنده مدرسه و برابر ضوابط انجام می شود.

ماده 10– منابع مالی مدارس هیات امنایی عبارتند از:

1– اعتبارات دولت که در قالب بخشی از سرانه هزینه تمام شده با توجه به مقررات آموزش و پرورش و در قالب قرارداد فیمابین پرداخت می شود .این اعتبارات مطابق تبصره2 ماده14 قانون شوراهای آموزش و پرورش مصوب مجلس شورای اسلامی ، به صورت کمک تلقی می شود.

2– هدایا وکمک های مردمی داوطلبانه که در خارج از فصل (موعد) ثبت نام دانش آموزان در چارچوب مقررات ابلاغی آموزش وپرورش دریافت می شود.

3– وجوهی که از طریق شورای آموزش وپرورش شهرستان یا منطقه با توجه به عملکرد موفق مدرسه به صورت تشویقی در اختیارمدرسه قرار می گیرد.

4– وجوهی که از ارائه خدمات آموزشی وپرورشی فوق برنامه( اضافه بر برنامه های رسمی آموزش و پرورش ) دریافت می شود.

5– هدایا و کمک های نقدی و غیرنقدی که از خیّریا خیّرین دریافت می شود.

6– سایر درآمدهای قانونی

تبصره 1– تمامی وجوه فوق پس از واریز به حساب مدرسه در چارچوب سیاست ها و ضوابط ابلاغی وزارت آموزش وپرورش به مصرف خواهد رسید (کمک های بند 3 با رعایت ضوابط مصوب شورای آموزش وپرورش شهرستان یا منطقه هزینه می شود).

تبصره 2– حق التدریس، حق الزحمه و اعطای پاداش به کارکنان و سایر پرداخت ها و هزینه های این گونه مدارس که از محل های مذکور در بندهای 2 تا 6 تامین اعتبارخواهد شد ، در چارچوب ضوابط خاص ابلاغی آموزش وپرورش به پیشنهاد مدیر و تصویب هیات امنا تعیین می شود.

ماده 11– مدارس هیات امنایی با توجه به ظرفیت خود موظف به ثبت نام از دانش آموزان واجد شرایط با اولویت محدوده جغرافیایی خود می باشند و برگزاری آزمون ورودی و تعیین شرط معدل برای گزینش و ثبت نام دانش آموزان غیر محلی درمدارس مشمول این آیین نامه مجاز می باشد.

تبصره – درمواردی که ظرفیت مدارس باتعداد متقاضیان متناسب نباشد، اداره آموزش وپرورش شهرستان ، منطقه یا ناحیه ضمن تلاش برای گسترش مدارس واجدشرایط،محدوده جغرافیایی ثبت نام دانش آموزان را تعیین می کند .

ماده 12– عملکرد هیات امنا ، توسط اداره آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه بررسی، ارزیابی و به شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه مربوط گزارش می شود . چنانچه نتایج این ارزیابی برای شورای آموزش وپرورش شهرستان یا منطقه رضایت بخش بود، اقدامات لازم برای
تشویق و تداوم فعالیت آن معمول می دارد و درصورت رضایت بخش نبودن ، شورای مذکور می تواند نسبت به انحلال آن اقدام کند، در این صورت وظایف هیات امنا تا پایان سال تحصیلی به شورای مدرسه واگذارمی شود.

تبصره 1– تشکیل هیات امنای جدید با رعایت مفاد این آیین نامه صورت می گیرد.

تبصره 2– در مدارس خیّر ساز تصمیم گیری در این زمینه با هماهنگی و توافق خیّر انجام می شود .

ماده 13– اختیارات و مسئولیت های هیات امنا در چارچوب این آیین نامه است و هیچ یک از مصوبات آن نباید مغایر با مقررات عمومی آموزش و پرورش باشد.

ماده 14– مسئولیت سیاست گذاری برای اجرا ، مدیریت و نظارت کلان بر مدارس هیات امنایی با سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت های مردمی می باشد که با همکاری سایر معاونت ها و واحد های ستادی آموزش و پرورش وجامعه خیّرین مدرسه ساز و از طریق سازمان آموزش وپرورش استان ها و ادارات آموزش وپرورش شهرستان ها یا مناطق و نواحی ایفای مسئولیت خواهد کرد.سازمان مذکورموظف به ارائه گزارش مستند و پژوهشی ازعملکرد دوسالانه این مدارس ، در چارچوب ضوابط دبیرخانه شورای عالی، به شورای عالی آموزش وپرورش خواهد بود.

ماده 15– وزارت آموزش و پرورش موظف است ضمن فراهم نمودن زمینه های لازم برای اجرای مطلوب این آیین نامه:

1– دوره های آموزشی وتربیتی موردنیاز برای ارتقای صلاحیت حرفه ای مدیران ،معلمان ومربیان پرورشی این مدارس را برنامه ریزی واجرا نماید.دراجرای این برنامه ها باید ازمشارکت هیات امنا برای نیازسنجی و تامین هزینه های آموزشی حداکثراستفاده به عمل آید.

2– اختیارات لازم برای ایفای وظایف هیات امنا و مدیران این مدارس در زمینه های برنامه ریزی مالی، اداری و منابع انسانی را در چارچوب قرارداد فی مابین مدرسه و آموزش و پرورش تفویض نماید.

3– سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت های مردمی دستورالعمل های اجرایی یا مالی یا اداری و شرایط و استانداردهای مورد نیاز تبدیل مدارس عادی به هیات امنایی وهمچنین شاخص های نظارت ، ارزشیابی ، آموزشی ، پرورشی، پذیرش دانش آموز و سیاست ها و برنامه های اجرایی و ساختار تشکیلاتی اداری توسعه این مدارس را حداکثر ظرف مدت دو ماه با امضای وزیر ابلاغ نماید.

تبصره– دستورالعمل نحوه تشکیل ، چگونگی تصمیم گیری ،پیگیری مصوبات ،آیین نامه داخلی و همچنین شرح وظایف دبیرهیأت امنا به تصویب هیات امنای مدرسه خواهدرسید.یک نسخه از دستور العمل مذکور جهت اطلاع به اداره آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه یا ناحیه ارسال می شود.سازمان مدارس غیر دولتی و توسعه مشارکت های مردمی جهت تسهیل تصمیم گیری و ایجاد هماهنگی ، نمونه دستورالعمل ها ، آیین نامه ها و شرح وظایف را در اختیار اعضای هیئت امنا ی مدارس قرار خواهد داد.

4– اصلاح ساختار ها وتشکیلات اداری توسط سازمان مدارس غیر دولتی و توسعه مشارکت های مردمی، سازمان نوسازی ،توسعه وتجهیز مدارس و جامعه خیّرین مدرسه ساز ونیز تدوین قوانین ومقررات لازم برای افزایش کارایی واثر بخشی این مدارس انجام خواهد شد.

ماده 16– باتصویب این آیین نامه، کلیه مصوبات مغایر لغو و مفاد این آیین نامه جایگزین آنها خواهد شد.

موضوع: آیین نامه توسعه مشارکت های مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی در مدارس در هفتصدوهشتادوهشتمین جلسه شورای عالی آموزش وپرورش مورخ1 /2 /1388 به تصویب رسید.

مهدی نوید
دبیر شورا
علیرضا علی احمدی
رییس جلسه


8

منبع سایت صلح